Ribozom nedir?
Ribozom; Ribozomal rna (rRNA) ve proteinlerden oluşan, virüsler hariç bakterilerde dahil olmak üzere tüm canlılarda bulunan, 15-20 nanometre çapında küremsi yada oval şekilli hücrenin protein sentez yerlerine verilen addır
Protein sentezi ile görevlidir. Hücreye giren aminoasitler burada protein haline getirilir. Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir. Ribozomlar endoplazmik retikulum ile birlikte oluşturdukları kompleks ile protein sentezinin yapıldığı orgenellerdir.
Ribozom tipleri nelerdir?
1- rRNA(Ribozomal RNA)
2- mRNA(Mesajcı RNA)
3- tRNA(Taşıyıcı RNA)
Poliribozom nedir?
Ribozomlar tek tek bulundukları gibi protein sentezi sırasında mRNA üzerine yan yana dizilerek zincir şeklindede görülürler. Protein sentezi sırasında zincir şeklinde dizilen ribozomlara "Poliribozom" denir.
Monomer ribozom nedir?
Protein sentezi sırasında tek halde bulunan ribozoma "monomer ribozom" adı verilir.
Ribozom'un özellikleri nelerdir?
1- Bütün hücrelerde bulunan en küçük organeldir.
2- Protein ve rRNA'dan oluşur. Çekirdekçikte üretilir.
3- Zarsızdır ve iki birimdir. Üst birim(büyük birim) protein,alt birimse(küçük birim) rRNA'dan oluşur.
4- Protein ve enzim sentezler.
5- Granüllü ER ve çekirdek zarı üzerinde, mitekondri ve kloroplastın sıvısında ve ayrıca sitoplazma da bulunabilir.
6- Yoğun protein sentezi sırasında yan yana gelerek polizomları oluştururlar.
7- Her canlıda ribozomların farklı olmasının sebebi rRNA' ların farklılığındandır.
8- Bir hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka ribozoma ihtiyacı vardır.(Enzimlerden dolayı)
9- enzim salgılayan bez hücrelerinde sayısı daha fazladır.
Ribozom yapısı
Ribozom iki alt birimden oluşur. Ökaryotlarda büyük alt birim 60S , küçük alt birim ise 40S'tir.Bu alt birimlerin birleşimi 80 s lik ökaryot ribozomunu oluşturur. Prokaryotlarda büyük alt birim 50S , küçük alt birim 30 S'tir. Bu alt birimlerin birleşimi ise 70S'lik prokaryot ribozomunu oluşturur.
Ribozomlar protein sentezlerinin yapıldığı merkezlerdir. Protein sentezleneceği zaman DNA'nın yarım dizisi karşısında sentezlenen mRNA zinciri ribozomun 40S'lik küçük alt birimine bağlanır. Ribozomlar tek yahut gruplar halinde bulunurlar. Tek bulunanlara monomer ribozom, gruplar halinde bulunanlara ise polizom veya poliribozomendoplazmik retikulum'a bağlı veya sitoplazmada serbest olarak bulunurlar. Endoplazmik retikulum'a bağlı olanlar hücre dışına verilecek proteinleri (pankreas, sindirim enzimleri v.b) serbest ribozomlar ise hücrenin ihtiyaç duyduğu yapısal proteinleri sentezler.
